Περί Ελευθερίας ο λόγος

Μέρα εθνικής υπερηφάνειας η σημερινή, μέρα ανάμνησης και τιμής μεγάλων έργων και πράξεων ενός τμήματος του ηρωικού παρελθόντος μας. Πολλές οι αναμνήσεις της πορείας της φυλής μας στη διάβα του χρόνου και στο ρου της ιστορίας, με καθεμία ανάμνηση να εξιστορεί το δικό της τμήμα σ' ένα ιστορικό παζλ που σε κανενός άλλου λαού την πορεία δε θα βρει κανείς όσο κι αν ψάξει...

Στυλοβάτες και θυσία στα θεμέλια του Έθνους μας μορφές ιστορικές όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος, ο Διάκος, ο Παπαφλέσσας, ο Μπότσαρης, ο Μιαούλης, η Μπουμπουλίνα και χιλιάδες άλλοι γνωστοί και άγνωστοι ήρωες. Σώματα και πνεύματα εμψυχωμένα με ένα όραμα που περιγράφεται σε μία μόνο λέξη:

Ελευθερία...

Η Ελευθερία ως έννοια και αξία μπορεί να είναι η ραχοκοκκαλιά και το αναπόσπαστο κομμάτι που ορίζει την αυτοδιάθεση ενός λαού. Το γενεαλογικό της δέντρο όμως, η καταγωγή της, δεν είναι βασιλικά, δεν είναι αριστοκρατικά... η γενεαλογική καταβολή της Ελευθερίας βρίσκεται στη δουλεία και κάθε αξία που εναποθέτουμε στην Ελευθερία προέρχεται από την αντιπαραβολή της με τη σκλαβιά...

Τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς σ' έναν τόπο που γέννησε κάθε ιδέα. Κι ας ήταν οι ευρύτερες εξελίξεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ας ήταν οι νίκες του Ναπολέοντα, ας ήταν οι αρχές της Γαλλικής Επανάστασης και το πνεύμα του Γαλλικού Διαφωτισμού που μεταλαμπάδευσε τη φλόγα του στον Ελληνικό Διαφωτισμό, όπως αναφέρει κι ο Κολοκοτρώνης. Οι άνθρωποι της Επανάστασης, ήταν Έλληνες...


Η δουλεία ήταν και παραμένει γενεσιουργός αιτία της Ελευθερίας. Κι η λάμψη της Ελευθερίας που σήμερα γιορτάζουμε, απλά το απαύγασμα μιας υπεράνθρωπης προσπάθειας που έγινε δυνατή μόνο με τη συνειδητοποίηση ότι κάτι διαφορετικό υπάρχει εκτός της τυφλής υποταγής κι υπακοής στον οποιονδήποτε δυνάστη. Τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς χρειάστηκαν για να φυτρώσει αυτός ο σπόρος που έγινε δέντρο θεόρατο...'

Ηταν η έννοια του "Έθνους" και των δικαιωμάτων του που διεύρυναν την έννοια του "Γένους" που χρησιμοποιούσε ο ελληνισμός κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και το εθνικό όνομα "Έλληνας" που αντικατέστησε οριστικά το "Ρωμιός", περιλαμβάνοντας νέους πόθους και νέες τάσεις βγαλμένους από τα θεμέλια της ιστορίας μας. Ένα εθνικό όνομα το οποίο μέχρι και την εποχή μας έμελε να περιγράφει τον ...ειδωλολάτρη, τον μη Χριστιανό σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία που δεν επέτρεπε καν την ονοματοδοσία των πιστών με ονόματα του αρχαίου ελληνικού παρελθόντος. Και δε χρειάζεται να πάει κανείς μακριά παρά μόνο στα αναθέματα κατά των Ελλήνων κι οτιδήποτε ελληνικού που μέχρι πρότινος διαβάζονταν ή διαβάζονται ακόμη κάθε Κυριακή της Ορθοδοξίας...

Το δηλωτικό "Ρωμιός" περιγράφοντας τον πολίτη της Ρωμιοσύνης της πάλαι ποτέ Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, εντελώς αόριστο, απήχε μακράν από το να θεωρηθεί δηλωτικό εθνοτικής ομάδας. Ανόμοιοι κρίκοι οι κάτοικοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με μοναδικό σύνδεσμο την έννοια του υπηκόου αυτής. Ελάχιστο έως ασήμαντο κι ανίκανο για να προκαλέσει μια ρήξη των δεσμών με την εξουσία...

Η ρήξη των δεσμών και η ύψωση του αναστήματος απαιτεί επίγνωση του ποιος είσαι κι από πού προέρχεσαι...

"Εσείς οι Ρωμιοί, μπρε, κάτι μεγάλο έχετε στο νου σας. Δεν βαφτίζετε πια τα παιδιά σας Γιάννη, Πέτρο, Κώστα, παρά Λεωνίδα, Θεμιστοκλή, Αριστείδη. Σίγουρα κάτι μαγειρεύετε"
Αλή Πασάς, τύραννος της Ηπείρου

Η παλικαριά κι η αντρειοσύνη, η αυταπάρνηση κι η θυσία θέλουν υπόβαθρο και βάθρο να σταθούν. Θέλουν Παιδεία. Και η σύνδεση της ευρωπαϊκής σκέψης με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό που κορωνίδα της σκέψης του ήταν οι έννοιες της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας, ήταν και η απαρχή μιας εξέγερσης που οδήγησε στην απελευθέρωση του Έθνους μας και των λαών της ευρύτερης περιοχής μας από τον οθωμανικό ζυγό...

Ο ελληνικός διαφωτισμός καλλιέργησε την εθνική συνείδηση και τα συγγράμματα του ξεσήκωσαν το ελληνικό γένος. Κοραής και Ρήγας οι πρωτεργάτες, αλλά και Σκουφάς, Τσακάλωφ και Ξάνθος της Εταιρίας των Φιλικών...

Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή
σε γνωρίζω από την όψη που με βιά μετρά τη γη...
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε ω χαίρε Ελευθεριά

...θα βγει από την πένα του εθνικού μας ποιητή ντύνοντας το μεγαλείο των σκέψεων του πρωτεργάτη Ρήγα Βελεστινλή...

"Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή..."

Η Ελευθερία έννοια απαγορευμένη και εξαφανισμένη από το λεξιλόγιο των ραγιάδων. Αντ' αυτού τρεις έννοιες να έχουν καλύψει το κενό:

Πίστη, υπακοή κι υποταγή...

Κατακτητές και πειθήνια όργανα αυτών, γραικοί και γραικύλοι σε αρμονική συνύπαρξη. Και η όποια ανάγκη ή σκέψη για αλλαγή, να προσκρούει στο "πάλι με χρόνια με καιρούς" που βολικά θα περιγράψει την επέμβαση του θεού που θα σώσει το Γένος, όταν Εκείνος αποφασίσει... Μια στάση βολεμένη πάνω στα μαλακά μαξιλάρια των προνομίων που δόθηκαν στους εγχώριους τοποτηρητές της Υψηλής Πύλης...

"Ο Σουλτάνος διώρισε έναν βιτσερέ (αντιβασιλέα), έναν πατριάρχη και του έδωσε την εξουσία της Εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός κλήρος έκαμαν ό,τι τους έλεγε ο Σουλτάνος. Ύστερον έγιναν οι κοτζαμπάσηδες (προεστοί) εις όλα τα μέρη. Η τρίτη τάξις, οι έμποροι και οι προκομμένοι, το καλλίτερο μέρος των πολιτών, μην υποφέροντες τον ζυγό, έφευγαν και οι γραμματισμένοι επήραν και έφυγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα των, και έτσι έμεινε ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής εκατήντησεν εις αθλίαν κατάσταση και αυτή αύξαινε κάθε μέρα χειρότερα· διότι, αν ευρίσκετο μεταξύ του λαού κανείς με ολίγην μάθηση, τον ελάμβανε ο κλήρος όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορο της Ευρώπης ως βοηθός του, ή εγίνετο γραμματικός του προεστού. Και μερικοί, μην υποφέροντες την τυραννίαν του Τούρκου και βλέποντες τες δόξες αυτές και τες ηδονές, όπου απελάμβαναν αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγίνοντο μουσουλμάνοι. Και τοιουτοτρόπως κάθε ημέρα ο λαός ελίγνευε και επτώχαινε..

(...) Εις αυτήν την δυστυχισμένην κατάσταση μερικοί από τους φυγάδες γραμματισμένους εμετάφραζαν και έστελναν εις την Ελλάδα βιβλία –και εις αυτούς πρέπει να χρωστούμε ευγνωμοσύνη, διότι ευθύς όπου κανένας άνθρωπος από τον απλό λαό εμάνθανεν τα κοινά γράμματα, εδιάβαζεν αυτά τα βιβλία, και έβλεπε ποιους είχαμε προγόνους, τι έκαμεν ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης, και οι άλλοι παλαιοί μας, και εβλέπαμε και εις ποίαν κατάστασιν ευρισκόμεθα τότε. Όθεν μας ήλθεν εις το νου να τους μιμηθούμε και να γίνωμε ευτυχέστεροι. Και έτσι έγινεν και επροόδευσεν η Εταιρεία".
Ο λόγος του Θ. Κολοκοτρώνη στην Πνύκα (απόσπασμα)

Η πένα πιο ισχυρή του ξίφους κι αυτήν πρέπει να πιάσει κανείς πριν βγει το σπαθί από το θηκάρι για να ματώσει...

25η Μαρτίου 1821, σε αντιπαράθεση με την σημερινή μέρα, 25η Μαρτίου 2010. Τίποτα δεν άλλαξε καθώς η ιστορία έχει την τάση να επαναλαμβάνεται. Και λαός που ξεχνά την ιστορία του απλά διαγράφεται από τις σελίδες της. Σήμερα όπως και τότε καλούμαστε να αναλάβουμε ως έθνος τις ιστορικές ευθύνες που μας αναλογούν. Και πάλι γύρω μας, εχθροί και κατ' επίφαση φίλοι, Μεγάλες Δυνάμεις με σύγχρονους Μέτερνιχ, με τις επιταγές και τα συμφέροντά τους και μεις για μια άλλη φορά στη γνωστή θέση που πάντα μας επιφύλασσε η μοίρα της Πατρίδας μας, το άγγιγμα του ακατόρθωτου...

Αγώνας για την Ελευθερία, δεν είναι μια ιστορική καταγραφή ηρωικών συμβάντων του παρελθόντος και μόνο. Είναι καθημερινή υπόθεση, ακόμα και σε μια σύγχρονη Ελλάδα εν έτει 2010. Και κοιτώντας γύρω μας, τα σύννεφα που μαζεύτηκαν πάνω από την Πατρίδα μας, ας θυμηθούμε τις παρακαταθήκες των προγόνων μας. Καλές και άριστες οι ιδεολογίες και τα όσα μας κρατούν χωρισμένους σε ομάδες και παρατάξεις. Μα οι περιστάσεις απαιτούν και πάλι τα δάχτυλα να ενωθούν σε μια γροθιά. Και το πεδίο της σύγχρονης αυτής μάχης, δεν έχει καμιά απολύτως διαφορά από τα παλαιότερα πεδία μαχών.

Για την σωτηρία της Πατρίδας, για την Ελευθερία και πάλι ο αγώνας. Δεν είναι το βάρος των περιστάσεων που θα πρέπει να μας απασχολεί. Αλλά το βλέμμα των προγόνων μας που μελετά το κάθε μας βήμα...